Zasady gry w siatkówkę - jakie są najważniejsze przepisy gry?

Znasz takie pojęcia set czy punkt? Wiesz jak długo trwa mecz siatkówki? Poznaj z nami przepisy i zasady gry w siatkówkę. Sprawdź, co powinieneś wiedzieć!

Podstawowe zasady gry w siatkówkę - znasz je wszystkie?

Siatkówka halowa to niezwykle popularna gra, którą uprawia setki tysięcy ludzi na całym świecie. Zasady siatkówki nie są skomplikowane i na pewno bardzo łatwo je opanujesz. W artykule wytłumaczymy Ci czym jest punkt, set, zagrywka oraz w jaki sposób wygrywać siatkarski mecz. Wskażemy też rolę rozgrywającego, podpowiemy, co może robić libero oraz jak prawidłowo zagrywać, aby sędzia nie odgwizdał punktu dla przeciwników. 

Siatkówka to gra, której zasady są powszechnie znane i mało skomplikowane. Nie wymaga zaawansowanego sprzętu czy przygotowań od zawodników. W praktyce wystarczy kilku zawodników na boisku, piłka i trochę wolnej przestrzeni, aby uprawiać tę dyscyplinę sportu. Inaczej sprawa ma się w zorganizowanych zawodach siatkarskich. Tam konieczna jest kompletna drużyna, siatka na wysokości 224 centymetrów (dla kobiet) lub 243 centymetrów dla mężczyzn, a także odpowiednie, podwójne pole gry o wymiarach 9 na 9 metrów (czyli w praktyce 18x9 metrów). 

Historia siatkówki w pigułce

Grę wymyślił William G. Morgan - nauczyciel WF w legendarnych już szkołach YMCA. Pierwszy pokaz dyscypliny odbył się 9 lutego 1895 roku. Przez kolejne lata gra była traktowana jako amatorski rodzaj rozrywki dla adeptów. Swój rozkwit zaczęła przeżywać po II Wojnie Światowej. W 1947 roku powstała FIVB, czyli Międzynarodowa Federacja Piłki Siatkowej. Niedługo później zaczęto przeprowadzać Mistrzostwa Świata, Europy, a już w 1964 roku w trakcie Letnich IO w Tokio siatkówka zadebiutowała na najważniejszej imprezie sportowej świata. 

Przepisy gry w piłkę siatkową przez lata wielokrotnie zmieniano. Przyjmowano inną formułę odbicia, inaczej traktowano zmiany czy pozycje. Najważniejsze zasady pozostały jednak niezmienne. Dziś jest to jedna z najpopularniejszych gier zespołowych na świecie, którą uprawiają tysiące sportowców w różnych kategoriach wiekowych.

Zasady gry w siatkówkę - podstawowe przepisy

Zanim zaczniemy jednak do skomplikowanych elementów regulaminowych, przede wszystkim zacznijmy od podstawowych kwestii. Przepisy gry w siatkówkę są dość łatwe - można wręcz powiedzieć, że siatkówka jest jednym z najmniej skomplikowanych sportów. Celem gry jest zdobycie większej ilości punktów niż druga drużyna. Gracz ma za zadanie przebić piłkę na część boiska przeciwnika tak, aby ten nie był w stanie uderzyć, wykonać odbicia czy atakować z żadnego miejsca. Aby zdobyć punkt, piłka musi uderzyć w parkiet.

Drużyna może zdobyć punkty za pomocą wykonywania zagrywki, poprzez blokowanie ataków przeciwnika, zagrywając przy tym każdą częścią ciała. Dowolny sposób uderzenia jest jednak ograniczony do jednokrotnego kontaktu z piłką podczas podbicia. 

Jak zaczyna się mecz siatkówki? Dwie drużyny ustawiają się na środku boiska (system halowy) i zajmują swoje pozycje. Jeden zawodnik zaczyna zagrywać w celu uzyskania punktu. Głównym zadaniem, jakie ma rywal jest przyjęcie, rozegranie jej w zespołowy sposób i zaatakowanie nad siatką. Akcja trwa do momentu, gdy piłka nie spadnie na podłoże. Pamiętajmy, że podczas jednego rozegrania ta może zostać podbita maksymalnie 3 razy (4 jeżeli liczymy blok, którego sędzia nie może limitować). 

Jak duże powinno być boisko do siatkówki? Siatka, punkt, piłki czy pola gry - kluczowe pojęcia

Wymiary boiska do gry w siatkówkę to 18 x 9 m. Składa się z dwóch identycznych prostokątów, o długości 9 metrów i 3 metrów szerokości . Od linii tzw. wolnego, pola oddzielone jest dwiema liniami bocznymi. Strefa autowa powinna być o szerokości co najmniej 3 metrów. Pośrodku boiska znajduje się siatka, o której wspominaliśmy na początku naszego tekstu. 

Jakie jeszcze pojęcia powinni znać kibice? 

• Siatka - najważniejszy element gry, dzieli boisko na dwa równe pola. To ją muszą przebić siatkarze w trakcie meczu. Nie mogą przy tym w nią wpaść w trakcie kontynuowania akcji, stąd zwykle stoją dalej od siatki. Dotknięcie tego elementu oznacza punkt dla przeciwnika. Wysokość tej części może być ustawiona różnie w zależności od tego, jaki typ dyscypliny będzie odbywał się na boisku.
• Punkt - aby go zdobyć, siatkarz musi wykonać uderzenie powyżej górnej taśmy siatki, pomiędzy antenkami. Zabronione jest rzucenie, popchnięcie czy złapanie piłki. 
• Piłka do gry - jej obwód to 65-67cm. Maksymalna masa wynosi od 260-280 g w rozmiarze 5. Przepisy ściśle określają też ciśnienie - to 0,30-0,325 kg/cm2 (4,26-4,61 psi; 294,3–318,82 hPa lub mbar). Z czego jest wykonana? Najczęściej z miękkiej skóry naturalnej lub syntetycznej. Może być jednobarwna albo kolorowa. Jeżeli zawody mają charakter oficjalny (pod egidą FIVB lub krajowych związków) to musi być specjalnie zatwierdzona. Używa się zwykle trzech rodzajów od takich firm jak Mikasa czy Moltena.
• Zagrywka - forma rozpoczęcia gry. Może być górna, dolna, tenisowa, z wyskoku lub float.

Ustawienia w siatkówce - dlaczego są tak ważne i jaką rolę pełni zawodnik i drużyna?

Wyjaśnijmy teraz, na czym polegają pozycje w siatkówce i jaką rolę pełnią w meczu. Przypomnijmy, że pozycje drużyny wyznacza trener w trakcie meczu.

• Libero - jego zadanie to wzmocnienie linii obrony. Nie wolno mu atakować z żadnego miejsca. Przyjmuje zagrywkę lub atak, tak, aby w akcję obronną nie musiał angażować się zawodnik z linii ataku. 
• Przyjmujący - najczęściej jest ustawiony po lewej stronie boiska. Gra w obronie, ale rotowany jest także jako zawodnik linii ataku. 
• Rozgrywający - do jego zadań należy odpowiednie dogranie do zawodników uderzających. Najlepsi na tej pozycji potrafią przerzucić grę nawet z linii końcowej boiska! 
• Środkowy - jego zadanie to atak na środku siatki oraz blokowanie. Najczęściej tego typu siatkarze muszą być wysocy, aby skutecznie zablokować atak drużyny przeciwnej. Podczas obrony libero zmienia się ze środkowym będącym w linii defensywnej.
• Atakujący - jego rola jest prosta - ma zdobywać kolejne punkty. Niekiedy określany jest również jako prawoskrzydłowy, bo często uderza z tej strony.

Łącznie na boisku znajduje się 6 graczy - libero i zawodnicy rotacyjni. Bardzo ważna jest rotacja zawodników po każdym straconym punkcie. Kolejni gracze przechodzą o jedną pozycję zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Jeżeli jeden z nich popełni błąd i zmiana pola się nie odbędzie, drużyna przeciwna otrzyma punkt!

Ile osób wchodzących na boisko może usiąść na ławce rezerwowych? Górna granica to 5 zgłoszonych i potencjalnie grających ludzi. Trener może dokonać maksymalnie 6 zmian w secie, za każdym razem po akcji punktowej (w tym wyłącznie raz dozwolona jest zmiana podwójna). Informacja dla sędziego o zmianie to podniesienie przez siatkarzy tabliczki z numerem.

Kiedy set siatkarski się kończy i ile będzie trwać mecz siatkówki? 

Jak mówiliśmy, siatkówka polega na zdobywaniu punktów. Jeszcze na Igrzyskach Olimpijskich w Atlancie w 1996 roku można było to zrobić wyłącznie z własnej zagrywki. Dziś zaliczane do zmian regulaminowych z 1998 roku zasady umożliwiają zdobywanie punktów z każdej akcji. W jednym secie zawodnicy muszą zdobyć 25 punktów łącznie, aby wygrać jednego seta. Istnieją od tej zasady wyjątki. Piąty set (tzw. tie-break) wymaga uzyskania 15 punktów. Nie oznacza to jednak, że takie liczby zawsze kończą seta. 

Do zakończenia partii konieczne jest najmniej 2 punkty przewagi. W praktyce - set zakończy wynik 26 - 24 dla jednej z drużyn, ale 25 - 24 już nie. To w praktyce oznacza, że gra w jednym secie może naprawdę potrwać wiele czasu. Znane są przypadki ponad godzinnych setów, podczas których gra kończyła się wynikami powyżej 30, a niekiedy i 40 punktów.

Z kolei zgodny z przepisami mecz siatkowy trwa, do momentu, gdy jedna z drużyn wygra 3 sety. Nie musi mieć przy tym podwójnej przewagi. Czas gry nie jest limitowany. Oznacza to, że gra toczy się, póki drużyny nie wygrają zakładanych trzech setów. Niekiedy drużyny organizują tzw. mecze towarzyskie, gdzie gra się np. do 4 albo 5 setów. 

Pamiętajmy, że inne zasady gry obowiązują w siatkówce plażowej czy wodnej. Np. w plażówce bierze udział zawsze dwóch siatkarzy. Dla osób niepełnosprawnych przygotowano m.in. siatkówkę na siedząco. Niezależnie od wszystkiego - to dyscyplina zapewniająca ogromną dawkę adrenaliny i bardzo dobrej zabawy!